Đọc bài chính Ngày đầu tiên của trận SommeBản đồ trận Somme ngày 1 tháng 7 năm 1916

Người Anh bắt đầu trận đánh bằng một đợt pháo kích phòng tuyến quân Đức kéo dài 5 ngày với hơn 1.700.000 quả đạn pháo. Mười quả mìn cũng được đặt xuống dưới chiến hào và các cứ điểm của phòng tuyến quân Đức. Ba quả mìn lớn nhất trong số đó sử dụng đến 21 tấn thuốc nổ cho mỗi quả

Cuộc tấn công được thực hiện liên quân Anh – Pháp gồm 13 sư đoàn quân Anh, trong số đó gồm 11 sư đoàn thuộc Tập đoàn quân số 4, 2 sư đoàn thuộc Tập đoàn quân số 3, ở bắc sông Somme. Quân Pháp gồm 11 sư đoàn ở phần tiếp giáp và nam sông Somme. Lực lượng Đức gồm Tập đoàn quân số 2 của tướng Fritz von Below. Trục của cuộc tấn công trùng với con đường La Mã, chạy từ phía tây Albert đến phía đông bắc của Bapaume, dài 19 km (12 dặm)

Liên quân Anh-Pháp dự tính mở màn tấn công cho trận Somme là 7h30 sáng ngày 1 tháng 7 năm 1916. Tuy nhiên, không biết vì lý do gì mà mười phút trước đó, một sĩ quan lại cho kích nổ quả mình ở cứ điểm phòng thủ Hawthorn của quân Đức. Vào 7h28 sáng, tất cả các quả mình còn lại đồng loạt phát nổ, ngoại trừ quả mình ở mũi Kasino. Vào đúng giờ G, mọi thứ trở nên tĩnh lặng, pháo binh chuyển hướng tấn công vào tuyến kế tiếp của mục tiêu. Nhà thơ John Masefield kể lại:

Kim đồng hồ chỉ đúng một phần tư, suốt dọc phòng tuyến của quân Anh vang lên một tiếng còi và một tiếng thét. Những người lính của đợt thứ nhất leo lên khỏi các chiến hào, trong sư hỗn độn, tăm tối và hiện diện của cái chết, hăm hở tiến lên, vượt qua vùng đệm giữa hai chiến tuyến, mở màn cho trận sông Somme.

Lực lượng bộ binh với trang bị nặng 32 kg, được xếp thành những đợt sóng ngang, tiến bộ về phía trước. Mặt khác, nhiều đơn vị trước đó bò vượt qua vùng đệm giữa hai chiến tuyến, do vậy họ có thể tấn công ngay khi pháo binh yểm trợ ngưng bắn. Tuy nhiên, mặc dù chịu đợt pháo kích nặng nề, lực lượng phòng thủ Đức tương đối nguyên vẹn, do được bảo vệ bởi hệ thống hầm ngầm kiên cố, đã buộc lực lượng tiến công trả giá đắt.

Ở phía bắc của con đường Albert-Bapaume, việc tiến quân gần như bị phá sản từ ngoài rìa. Ở một vài vị trí, lực lượng tấn công đã thâm nhập được vào hệ thống chiến hào phòng ngự của người Đức, thậm chí là cả hệ thống yểm trợ. Tuy nhiên, quân tấn công lại quá ít để có thể đứng vững được trước những đợt phản kích của quân Đức. Do pháo binh Đức tấn công xuống vùng đệm khiến cho lực lượng tiến công không thể tăng cường lực lượng cũng như không thể rút lui.

Quả mìn ở Hawthorn phát nổ, 7h20 sáng, 1 tháng 7, năm 1916

Do thông tin liên lạc hoàn toàn không đầy đủ, phần lớn các chỉ huy quân Anh không nắm được diễn biến của trận đánh. Một báo cáo sai lầm rằng sư đoàn 29 đã thành công ở Beaumont Hamel dẫn đến việc trung đoàn dự bị được yêu cầu tiến theo để hỗ trợ. Trung đoàn số 1 Newfoundland không có khả năng tiến đến các chiến hào tuyến đầu, do vậy phải sử dụng chiến hào dự trũ. Hầu hết toàn bộ trung đoàn bị giết trước khi tiến qua toàn bộ phòng tuyến. Với con số thương vong lên đến 91%, đây là trung đoàn có số thương vong tồi tệ thứ hai trong ngày. Trong số 801 người tham dự trận đánh, hơn 500 người chết, chỉ còn 68 người không bị thương. Hầu như toàn bộ thế hệ sĩ quan chỉ huy tương lai của trung đoàn bị chết. Vì nỗ lực đó, trung đoàn số 1 Newfoundland được vua George V đổi tên thành Trung đoàn hoàng gia Newfoundland

Bước tiến của quân Anh theo con đường Albert-Bapaum cũng thất bại, bất kể hai quả mìn ở La Boisselle đã phát nổ. Ở khu vực này, một bi kịch khác cho Trung đoàn Tyneside Irish của sư đoàn 34 khi họ xuất kích khoảng một dặm trước hàng rào phòng ngự của quân Đức, trong một tầm súng máy của lực lượng phòng thủ. Họ nhanh chóng bị quét sạch trước khi đến vượt tuyến chiến hào phía trước của chính mình

Ở khu vực phía nam của con đường, các sư đoàn Pháp thành công hơn. Ở đây, lực lượng Đức phòng ngự tương đối yếu. Bên cạnh đó, pháo binh Pháp, với sự vượt trội về số lượng cũng như kinh nghiệm so với người Anh, đã thành công cao độ. Tất cả các mục tiêu cho ngày thứ nhất của người Pháp từ thị trấn Montauban cho đên sông Somme đều được hoàn thành. Mặc dù nhiệm vụ của quân đoàn 20 Pháp chỉ là đóng vai trò hỗ trợ trong khu vực, nhưng trong trường hợp này, chính họ lại là những người dẫn đầu. Ở phía nam của sông Somme, các lực lượng Pháp tiến hành rất tốt, trên cả mức dự định ban đầu. Quân đoàn 1 thuộc địa xuất kích khỏi chiến hào lúc 9h30 sáng như một phần của hành động nghi binh nhằm lừa quân Đức. Hành động nghi binh này thành công đến mức, giống những các lực lượng khác của Pháp, họ tiến quân quá dễ dàng. Chỉ trong vòng một giờ, quân đoàn thuộc địa chiếm Fay, Dompierre, Becquincourt, và chiếm được một phần của đỉnh Flaucourt, thậm chí không cần đến cả quân tiếp viện. Ở bên phải của quân đoàn thuộc địa, quân đoàn 25 cũng bắt đầu tiến công vào lúc 9h30, nhưng chỉ có duy nhất một sư đoàn ở tuyến đầu và tiến quân được ít. Tuy nhiên, tất cả các mục tiêu cho ngày đầu tiên đều hoàn thành. Các chiến hào của quân Đức hoàn toàn bị tràn ngập. Người Đức hoàn toàn bị bất ngờ bởi cuộc tấn công. Quân Pháp tiến được 1.5 km ở bờ nam và 2 km ở bờ bắc

Nhìn chung, ngày đầu tiên của trận Somme là một thất bại. Đây được coi là một trong những thảm họa lớn trong lịch sử quân sự thế giới và là thảm kịch bi đát nhất trong quân sử nước Anh[11], với tổn hại có thể nói là kinh hoàng chưa từng thấy của quân Anh.[12][13] Tổn thất của người Anh là 19.240 chết[11]), 35.493 bị thương, 2.152 mất tích, 585 bị bắt làm tù binh. Tổng số thiệt hại là 57.470 quân, đây là số thương vong cao kỷ lục tính trong một ngày chiến đấu cho tới tận ngày nay. Số lượng sĩ quan chịu tổn thất đặc biệt nặng nề, do quân Đức đã được huấn luyện để nhận biết quân phục của họ, vốn khác biệt so với các hạ sĩ quan và binh lính. Tổn thất của phía Đức trong ngày 1 tháng 7 tương đối khó ước đoán. Người ta tính rằng, quân Đức chịu thiệt hại khoảng 8.000 lính trên trận tuyến với quân Anh, 2.000 trong số đó bị bắt làm tù binh chiến tranh. Sự chênh lệch giữa thiệt hại của Đức và Anh cao nhất là ở khu vực Ovillers với tỉ lệ là 18/1. Lực lượng tấn công là Sư đoàn 8 quân Anh chịu tổn thất đến 5.121 quân, trong khi lực lượng phòng ngự quân Đức là Trung đoàn 180 chỉ mất có 280 quân.